Οι διατροφικές επιλογές ορίζουν τη στάση μας στη ζωή, γι’ αυτό τις θέλουμε νόστιμες και χορταστικές.
Η χορτοφαγία υπήρξε ανέκαθεν στοιχείο της ελληνικής διατροφής, απολύτως ενταγμένη στον κύκλο των εποχών. Δεν σήμαινε, όμως, απαραίτητα μια συνεχή διατροφική επιλογή. Κυρίως λειτουργούσε ως ανάπαυλα, είτε ως περίοδος «αποτοξίνωσης» είτε ως περίοδος θρησκευτικής νηστείας.
Τα τελευταία χρόνια στις διατροφικές μας επιλογές χρησιμοποιούνται πολλοί νέοι όροι, με τον καθένα να καλύπτει διαφορετικές ανάγκες. Ανάμεσά τους χρησιμοποιείται ολοένα και συχνότερα ο όρος «Vegan» (βέγκαν ή βίγκαν, όπως πραγματικά προφέρεται). Τον βλέπουμε τυπωμένο σε ετικέτες τροφίμων ή καταλόγους εστιατορίων, αλλά τον χρησιμοποιούμε και για να ξεχωρίσουμε τους ολικώς φυτοφάγους, εκείνους, δηλαδή, που έχουν ασπαστεί την ολική φυτοφαγία, τον βεγκανισμό (veganism), από τους χορτοφάγους, τους vegeterians.
Τι σημαίνει veganism ή ολική φυτοφαγία;
Ο βεγκανισμός ως όρος εμφανίζεται, για πρώτη φορά στην Αγγλία, το 1944, όταν ο Ντόναλντ Γουάτσον εκδίδει την εφημερίδα «The Vegan News», από την οποία προτρέπει τους αναγνώστες-οπαδούς του να σχηματίσουν ένα κοινωνικό κίνημα για την προστασία των ζώων.
Βέγκαν ή βίγκαν, λοιπόν, δεν σημαίνει απλώς δεν καταναλώνω κρέας και ψάρι, σημαίνει αποκλείω τα γαλακτοκομικά, τα αυγά, τη γύρη, το μέλι, τα ιχθυέλαια, αλλά και δεν χρησιμοποιώ για την ένδυση ή την υπόδησή μου δέρμα ή μαλλί. Οι «απαγορεύσεις» περιλαμβάνουν και τα καλλυντικά, τα προϊόντα προσωπικής υγιεινής ή καθαρισμού, τα φάρμακα, τα έπιπλα, τα κεριά (αποκλείεται το μελισσοκέρι).
O βεγκανισμός είναι μια στάση ζωής, που ξεκινά από την αγάπη προς τα ζώα, με σκοπό να αποτραπεί η άσκηση βίας και η σφαγή τους, αλλά και ως μέλημα για την προστασία του πλανήτη μας, αφού έτσι συμβάλλουν στη μείωση του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος. Υπάρχει, ωστόσο, και μια σημαντική μερίδα βεγκανιστών που επιλέγει την ολική φυτοφαγία επειδή πρεσβεύει ότι η κατανάλωση ζωικών τροφών είναι ο σημαντικότερος παράγοντας περιορισμού των κινδύνων που απειλούν την υγεία τους.
Εισαγωγή στον κόσμο των βέγκαν
Το ερώτημα «τι απομένει να φάει κανείς όταν έχει αποκλείσει τόσες ομάδες τροφών» είναι εύλογο, αλλά ο κατάλογος των επιλογών δεν είναι περιορισμένος. Απομένουν τα χόρτα, τα όσπρια, τα λαχανικά, τα φρούτα, τα δημητριακά, οι ξηροί καρποί και οι συνδυασμοί τους, αλλά και τα παράγωγά τους: φυτικές μαγιονέζες, χωρίς αυγό, φυτικά γάλατα και βούτυρα ξηρών καρπών, γάλα και τυρόπηγμα σόγιας (τόφου), κιμάς και μπιφτέκια σόγιας, αμάραντου ή κινόας, αλλά και όλες εκείνες οι απομιμήσεις κρεάτων – που ενίοτε ακούμε ότι κατακρίνονται ως λογική από τους μη βέγκαν: μπριζόλες βέγκαν, μπέργκερ, λουκάνικα και χοτ ντογκ βέγκαν.
Βέγκαν καλεσμένοι στο τραπέζι;
Αν δεν είστε βέγκαν, αλλά αναρωτιέστε πώς θα περιποιηθείτε τους φίλους σας, υπάρχουν λύσεις. Εκείνα που μπορούν να μοιραστούν από τις τροφές των «αμύητων» είναι οι «ορφανές» μακαρονάδες, με σάλτσα ντομάτας και λαχανικών ή με μανιτάρια, τα λαδερά μας, τα χορτοφαγικά ινδικά ή μεξικάνικα, όπως το ρύζι-κάρι με λαχανικά και γάλα καρύδας, οι πράσινες σαλάτες, τα πατατάκια, τα σάντουιτς με φιστικοβούτυρο και λαχανικά, τα φρούτα και οι φρουτοσαλάτες, η μαύρη σοκολάτα, το ταχίνι, τα παγωτά με κρέμα αμυγδάλου και οι γρανίτες χωρίς ασπράδι. Στην κατηγορία των τυριών, παρμεζάνα από καρύδια πεκάν, ρικότα από φουντούκια μακαντάμια, τσένταρ από μανιτάρια, αλλά και όλες εκείνες τις εναλλακτικές των κλασικών συνταγές, όπου τα μη βέγκαν υλικά έχουν αντικατασταθεί από μανιτάρια, καρότα ή φασόλια σόγιας.
Τι πρέπει να προσέχουν όσοι ακολουθούν vegan διατροφή; Η διατροφολόγος Ελένη Κουή* απαντά…
H ολική φυτοφαγία ή αλλιώς βεγκανισμός, αποκλείει από την διατροφή του ανθρώπου οποιοδήποτε ζωικό παράγωγο. Mε τη σωστή διαχείριση των γευμάτων καθώς και τους σωστούς συνδυασμούς, μπορεί κανείς να πετύχει την επαρκή πρόσληψη πρωτείνης και θρεπτικών συστατικών. Με άλλα λόγια, η βασική αρχή που πρέπει να ακολουθεί είναι ένας συνδυασμός φυτικής πρωτεΐνης με λαχανικά και υδατάνθρακες. Για παραδειγμα, μερικοί καλοί συνδυασμοί είναι τα:
* Μανιτάρια ψητά με λαχανικά ψητά ή ωμή σαλάτα και γλυκοπατάτα
* Όσπρια με ρύζι (όπως φακόρυζο) και ντομάτα με ελιές
* Μακαρόνια με κιμά τόφου (προϊόν σόγιας) και σαλάτα.
Σε κάποιες περίπτωσεις, ωστόσο, προτείνεται και η συμπληρωματική χορήγηση βιταμινών, κυρίως του συμπλέγματος B (και ειδικά B12), οι οποίες βρίσκονται κυρίως στα ζωικά προιόντα.
Bonus, 3 vegan συνταγές:
Κεμπάπ μανιταριών με κόκκινη σάλτσα στο φούρνο
Vegan burger με μπιφτέκι από άγριο ρύζι, καρύδια και μαύρα φασόλια
Γίγαντες λαδορίγανη στην κατσαρόλα
* Η Ελένη Κουή σπούδασε στο τμήμα Διατροφής και Κλινικής Διαιτολογίας του πανεπιστημίου King’s College London (1997-2001). Εξειδικεύτηκε στην Παιδιατρική Διαιτολογία και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπούδες στον τομέα αυτό στo University of Bristol, UK (2005-2006). Εργάστηκε επί 8 έτη ως κλινική διαιτολόγος στις παιδιατρικές μονάδες πανεπιστημιακών νοσοκομείων του Λονδίνου, Hammesrmith Hospital και University College London Hospital (UCLH). Από τον Ιανουάριο του 2009 έχει επιστρέψει στην Ελλάδα και διατηρεί ιδιωτικό διαιτολογικό γραφείο στην Αθήνα.
