Ακούγεται σαν κλισέ, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινό και σίγουρα καθόλου υπερβολικό: ένα ζεστό φλυτζάνι τσαγιού αποτελεί για τη Μεγάλη Βρετανία όχι απλά ένα καθιερωμένο τελετουργικό απόλαυσης και χαλάρωσης, αλλά και βασικό κομμάτι της κουλτούρας και της ιστορίας της. Παρότι οι ρίζες της κατανάλωσης τσαγιού χάνονται χιλιάδες χρόνια πριν και παρά το ότι η άφιξη του εξωτικού προϊόντος στη Βρετανία πριν τέσσερις αιώνες εγείρει το επίμαχο ζήτημα του ιμπεριαλισμού, η απόλαυση ενός «cuppa» είναι εκ των ων ουκ άνευ για τη συντριπτική πλειοψηφία όσων ζουν ή επισκέπτονται τη χώρα.

Εδώ εξάλλου γεννήθηκε η συνήθεια του «5 ο΄ clock tea», του τελετουργικού που μοιάζει συνυφασμένο πλέον με το DNA των Άγγλων, όταν η 7η Δούκισσα του Μπέντφορντ κάποιο απόγευμα του 1840 ζήτησε από το υπηρετικό προσωπικό να της ετοιμάσουν ένα τσάι με κάποια ελαφριά συνοδευτικά, για να ξεγελάσει την πείνα της μεταξύ μεσημεριανού και βραδινού. Το μικρό αυτό απογευματινό γεύμα αποδείχθηκε τόσο απολαυστικό, που η δούκισσα όντας στην αυλή της Βικτώριας, το μετέφερε στη βασίλισσα κι έτσι άρχισαν τα απογευματινά καλέσματα στο παλάτι, οι πειραματισμοί με συνταγές και συνοδευτικά και εν τέλει η καθιέρωση του εθιμοτυπικού.

Περνώντας από τους βασιλικούς στους αριστοκρατικούς κύκλους, με την εμφάνιση των Tea Salons και την ένταξη στο μενού των πολυτελών ξενοδοχείων, το afternoon tea – από το απλουστευμένο και ελαφρύτερο cream tea, ως το πομπώδες κι επίσημο royal tea- αποτελεί αληθινή εμπειρία, απόλαυση οπτική όσο και γευστική, που προσελκύει χιλιάδες κόσμου ετησίως στις κομψές αίθουσες διάσημων ξενοδοχείων και στις ζεστές τσαγερί κυρίως της βρετανικής πρωτεύουσας.

Κι αν καθένας υπερασπίζεται τη δική του αγαπημένη μάρκα για το καλύτερο blend τσαγιού, κανείς δεν μπορεί ν΄ αμφισβητήσει την άρρηκτη σχέση της συναρπαστικής ιστορίας των φύλλων της σινικής καμέλιας -camellia sinensis- με τον θρυλικό οίκο Twinings και το παλαιότερο κατάστημα πώλησης τσαγιού στο Λονδίνο.

Μια ιστορία με διάρκεια πάνω από 3 αιώνες και άρωμα Earl Grey

Οι απανταχού λάτρεις του τσαγιού τον έχουν σίγουρα ακουστά κι όσοι απολαμβάνουν το δεύτερο σε παγκόσμια κατανάλωση ρόφημα, έχουν πολλούς λόγους να ευχαριστούν τον Thomas Twining (1675-1741), που μετακόμισε με την οικογένειά του σε ηλικία 9 ετών από το Gloucestershire στη βρετανική πρωτεύουσα. Μαθητευόμενος υφαντής αρχικά, μετέπειτα εργαζόμενος στην East India Company, αγόρασε ως εκκολαπτόμενος επιχειρηματίας ένα μικροσκοπικό κατάστημα σε κεντρικό σημείο του Λονδίνου, ανοίγοντας το cafe Tom’s Coffeehouse το 1706. Ακούγεται ειρωνικό, αλλά το παλαιότερο κατάστημα πώλησης τσαγιού ξεκίνησε σερβίροντας και πουλώντας καφέ.

Την εποχή εκείνη τα 2.000 περίπου λονδρέζικα café είθισται να σερβίρουν επίσης ζεστή σοκολάτα, ρούμι και μπράντι αλλά όχι τσάι, έτσι ο νεαρός Thomas όχι μόνο διέβλεψε την ευκαιρία να σερβίρει το νεοεισαχθέν ρόφημα, αλλά πήγε ένα βήμα παραπέρα, έχοντας την ιδέα να πουλά αποξηραμένο τσάι, εύκολο στη μεταφορά και στην προετοιμασία στο σπίτι. Για την προώθηση του τσαγιού οι υπάλληλοι επικαλούνταν οφέλη στην υγεία όπως η ενέργεια και η ευρωστία που χαρίζει, ή οι θεραπευτικές ιδιότητες στη δυσπεψία, τη θλίψη και τις χρόνιες φοβίες. Μέσα σε σύντομο διάστημα οι εύπορες κυρίες της καλής κοινωνίας έφταναν η μία μετά την άλλη στην είσοδο της επιχείρησής του, περιμένοντας τον υπηρέτη τους να προμηθευτεί το τσάι, αφού η είσοδος στα café της εποχής δεν επιτρεπόταν ακόμη σε γυναίκες.

Παρά τους αδιανόητα υψηλούς φόρους στο τσάι σχεδόν καθόλη τη διάρκεια του 18ου αιώνα, το κατάστημα σημείωνε αυξανόμενη επιτυχία, έχοντας ήδη από την πρώτη δεκαετία λειτουργίας του επικεντρωθεί αποκλειστικά στη διάθεση τσαγιού, μετονομαζόμενο μάλιστα το 1977 σε Golden Lyon. Παράλληλα όμως γιγαντώνονταν και το λαθρεμπόριο, με τα παράνομα φύλλα τσαγιού να πωλούνται με το κιλό σε πολύ χαμηλότερες τιμές, αλλά συχνά και με αντίστοιχα κακή ποιότητα. Τη λύση έδωσε ο εγγονός του Thomas, Richard Twinings, πρόεδρος των London Tea Dealers και ικανός λομπίστας, που το 1784 έπεισε την κυβέρνηση να μειώσει το φόρο τσαγιού από το 119% στο 12.5%, με το επιχείρημα ότι η αύξηση των νόμιμων πωλήσεων του φθηνότερου πλέον προϊόντος θα συνεπάγονταν περισσότερα κρατική κέρδη από την υψηλή φορολογία.

Κι ενώ η μητέρα του θα μείνει στην ιστορία της επιχείρησης κρατώντας το τιμόνι της για 21 χρόνια και επιμένοντας στη σταθερά άριστη ποιότητα, ήταν η τέταρτη γενιά της οικογένειας που δημιούργησε το διάσημο παγκοσμίως Earl Grey, το κλασσικό πλέον blend μαύρου τσαγιού με νότες περγαμόντου. Το δυνατό και αρωματικό αυτό τσάι φτιάχτηκε το 1831 κατά παραγγελία του πρωθυπουργού Charles Grey, που το αγάπησε τόσο πολύ ώστε του έδωσε το όνομά του, σφραγίζοντας την τύχη του ως διαχρονικά αγαπημένο των Βρετανών.

Στο ίδιο σημείο, με το ίδιο λογότυπο

Για την επιχείρηση της οποίας ούτε ίσως ο ιδρυτής δεν φανταζόταν τη μακραίωνη πορεία, ο τίτλος του παλαιότερου εμπόρου τσαγιού στο Λονδίνο δεν είναι η μοναδική διάκριση. Το κατάστημα Twinings στον ιστορικό δρόμο Strand αποτελεί επίσης το παλαιότερο κατάστημα εν λειτουργία στο ίδιο ακριβώς σημείο, ενώ το λογότυπό του είναι από τα παλαιότερα εν χρήση που παραμένει απαράλλαχτο στο πέρασμα του χρόνου.

Περπατώντας βέβαια κατά μήκος του Strand, του δρόμου που ενώνει το West End με το City κι όπου το 17ο αιώνα κατοικούσε η αριστοκρατία του Λονδίνου, είναι εύκολο να παραβλέψεις το μικροσκοπικό λευκό κατάστημα, αφού την παράσταση κλέβει ο επιβλητικός γοτθικός όγκος των Βασιλικών Δικαστηρίων ακριβώς απέναντί του. Εντοπίζοντας όμως το όριο που υποδεικνύει το πέρασμα από το Westminster στο λεγόμενο Square Mile και περνώντας απέναντι, βρίσκεστε στο σημείο όπου ξεκίνησε η συναρπαστική ιστορία.

Η εκκεντρική πρόσοψη ενός από τα στενότερα μαγαζιά του Λονδίνου αφηγείται μεμιάς και σημαντικό μέρος της ιστορίας Twinings. Πάνω από την είσοδο μας υποδέχεται καταρχήν ο χρυσός λέοντας που αντιστοιχούσε στη δεύτερη ονομασία του καταστήματος, ενώ το λογότυπο – το όνομα Twinings σε χρυσό φόντο- χρονολογείται στο 1787 και είναι γραμμένο στην ίδια γραμματοσειρά που υφίσταται ως σήμερα σε κάθε συσκευασία. Την ίδια χρονιά προστέθηκαν οι δύο καθιστές κινέζικες φιγούρες ως φόρος τιμής στο γεγονός ότι η τεϊοποσία ξεκίνησε στην Κίνα, για να εισαχθεί στη Μεγάλη Βρετανία από το βασιλιά Κάρολο Β΄ το 17ο αιώνα, μέσω της συζύγου του Αικατερίνης της Μπραγκάνσα, η οποία παρέθετε τσάι για τις κυρίες της αυλής της.

Και τέλος, διαμέσου όλων δεσπόζει ο βασιλικός θυρεός της βασίλισσας Βικτώριας που η ίδια απένειμε το 1837 ως αναγνώριση της εξαιρετικής ποιότητας των προϊόντων και πιστοποίηση ότι ο οίκος Twinings αποτελεί επίσημο προμηθευτή τσαγιού για το παλάτι – τίτλος που έχει ανανεωθεί απ΄ όσους μονάρχες τη διαδέχθηκαν.

Εκεί που το shopping γίνεται μοναδική εμπειρία, γεμάτη αρώματα και γεύσεις

Όσο ιστορική είναι η είσοδος του καταστήματος, τόσο στο εσωτερικό τίποτα δεν μοιάζει αναχρονιστικό ή ξεπερασμένο. Στενό σαν διάδρομος και πάντα γεμάτο πελάτες, συγκαταλέγεται σ΄εκείνη την αξιοθαύμαστη κατηγορία καταστημάτων της βρετανικής πρωτεύουσας όπου η επίσκεψη αποτελεί κάτι παραπάνω από απλή αγοραστική εμπειρία και μοιάζει περισσότερο με μύηση στην ιστορία. Το να μη παρασυρθείς από τα αρώματα και τα μοναδικά blends που παρατάσσονται στα ράφια τα οποία διατρέχουν και τις δύο πλευρές του καταστήματος είναι αδύνατο.
Κλασσικά όπως τα English Breakfast και Earl Grey με την αφήγηση της περήφανης ιστορίας του να το πλαισιώνει, Lady Grey με νότες πορτοκαλιού κι ένα blend με βανίλια, κόκκινο Roobois με φυσική απουσία καφεΐνης, σκέτο ή με νότες καραμέλας και φράουλας-βανίλιας, δυνατό Assam –μυρίστε αυτό με νότες σοκολάτας-, εποχικά όπως τα γεμάτα αρώματα μπαχαρικών χριστουγεννιάτικα, εκλεκτό και ντελικάτο Darjeeling, αυθεντικό ινδικό Chai και μια απίστευτη ποικιλία πράσινου τσαγιού: από το δημοφιλές στις μέρες μας Matcha, για το οποίο θα βρείτε και όλα τα σκεύη της σωστής παρασκευής, ως δελεαστικά ακόμη και για τους φανατικούς των καθαρών γεύσεων blends με ρόδι, αλατισμένη καραμέλα, gingerbread, μάνγκο, καρύδα, γιασεμί ή μήλο-αχλάδι, κάνουν την επιλογή δύσκολη αλλά κι ενδιαφέρουσα.

Συσκευασμένα ή σε μεμονωμένα φακελάκια για να δημιουργήσετε το δικό σας αποκλειστικό πακέτο αγαπημένων γεύσεων, σε πυραμίδες, loose σε καλαίσθητα κουτιά ή σε ολόκληρα φύλλα, και αρκετά που δεν θα βρείτε να διατίθενται πουθενά αλλού, αποτελούν τον κύριο όγκο όσων γεμίζουν τα ράφια, αλλά όχι τα μοναδικά. Εντυπωσιακή είναι και η ποικιλία, οι συνδυασμοί γεύσεων και οι ιδιότητες των infusions, των αφεψημάτων που στην Twinings είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο από μόνα τους, υποσχόμενα να κάνουν το wellbeing καθημερινή μας συνήθεια. Εδώ η επιλογή γίνεται είτε βάση γεύσης είτε βάση στόχου. Τονωτικά μείγματα βοτάνων-φρούτων και μπαχαρικών για ενίσχυση του ανοσοποιητικού όπως εσπεριδοειδή με τζίντζερ και βιταμίνη C, ή του μεταβολισμού με μέντα, τσουκνίδα και κανέλα, για καλή πέψη με κουρκουμά και σύκο, ακόμη και για λάμψη στο δέρμα με φράουλα, αγγούρι και αλόη, μας δίνουν ιδέες για ζεστά ή και κρύα ροφήματα που μόνο οφέλη έχουν για την υγεία και τη διάθεσή μας.

Οι aficionados του τελετουργικού σερβιρίσματος του τσαγιού θα ενθουσιαστούν με τα καλαίσθητα πορσελάνινα σερβίτσια, ειδικά τη συλλογή που απεικονίζει την οδό Strand και την πρόσοψη του ιστορικού καταστήματος, ενώ οι υπόλοιποι έχουν την ευκαιρία να πειραματιστούν ως πως το πως προτιμούν το τσάι τους επιλέγοντας εκλεκτά μπισκότα, μαρμελάδες, fudge και τρούφες σε όμορφα μεταλλικά κουτιά που θα στολίσουν τα ντουλάπια σας. Τα δε υπέροχα καλάθια ή κουτιά με το αναγνωρίσιμο λογότυπο μπορούν να γεμίσουν με ό,τι σας τράβηξε την προσοχή και να μεταμορφωθούν σ΄ ένα θαυμάσιο δώρο.

Από το μουσείο στο masterclass

Οι εκπλήξεις και το ταξίδι στο χρόνο δεν σταματούν εδώ. Εκτός από το Tea Bar, τη γωνιά γευστικών δοκιμών στο βάθος του καταστήματος, ένα μικρό μουσείο εντός του χώρου δίνει περισσότερες πληροφορίες για την ιστορία της οικογενειακής επιχείρησης, τα καινοτόμα προϊόντα όπως τα κρύας εκχύλισης ροφήματα, το πρόγραμμα ηθικού εμπορίου και τις ενέργειες ενίσχυσης των κοινοτήτων που εργάζονται στις φυτείες τεϊόδεντρων, ενώ παρουσιάζει από παμπάλαια σκεύη και δοχεία φύλαξης ως παλιές διαφημιστικές αφίσες, πορτρέτα της οικογένειας και φωτογραφίες εποχής, όπως του tea clipper The Gauntlet που μετέφερε τα πολύτιμα φύλλα από την Ινδία. Μεταξύ όλων, ξεχωρίζει ένα ξύλινο κουτί με την ταμπέλα TIP -ακρωνύμιο της φράσης «to insure promptness»- στο οποίο οι πελάτες έριχναν μια πένα για να ενθαρρύνουν τη γρήγορη εξυπηρέτηση, και ναι, εδώ ακριβώς γεννήθηκε ο όρος «tip».

Κι αν όλα τα παραπάνω σας ξύπνησαν την επιθυμία να εμβαθύνετε στο συναρπαστικό κόσμο του τσαγιού με τα 5.000 χρόνια ιστορίας, ν΄ακολουθήσετε το ταξίδι του φυτού Camellia Sinensis από τις φυτείες στο φλυτζάνι, να δοκιμάσετε εξαιρετικής ποιότητας τσάγια -λευκό, κίτρινο, πράσινο, μαύρο, oolong και pu’erh-, και να μάθετε αν αληθεύει ότι στη Βρετανία καταναλώνονται 100 εκατομμύριά φλυτζάνια τσαγιού ημερησίως, δεν έχετε παρά να κλείσετε θέση για το δίωρο Tea Tasting Masterclass που παρατίθεται από το εξειδικευμένο προσωπικό Twinings, φυσικά στην ιστορική διεύθυνση 216 Strand.