Η Κεφαλονιά, γνωστή κυρίως στο ευρύ κοινό για την ΠΟΠ Ρομπόλα, παράγει πολλές ενδιαφέρουσες ποικιλίες κρασιού που πολύς κόσμος δεν γνωρίζει ενώ ενίοτε και οι ντόπιοι μπορεί να μην τις αξιολογούν όσο θα έπρεπε. Στην προσπάθεια γνωριμίας και ανάδειξης των κρασιών του νησιού, διοργανώθηκε για δεύτερη χρονιά ένα hub, καλώντας ειδικούς από τον χώρο του κρασιού σε έναν διάλογο με τους οινοποιούς του νησιού.
Φέτος το θέμα της συνάντησης ήταν: «νέες τεχνολογίες στο αμπέλι». Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 17 Ιουνίου στην Αίθουσα εκδηλώσεων της Βαλλιανείου Επαγγελματικής Σχολής στο Ληξούρι, υπό την αιγίδα του Συνδέσμου Οινοποιών Κεφαλονιά, με τον συντονισμό και την οργάνωση της Άνθειας Κώτση. Επιλέχθηκαν να μιλήσουν ένας ακαδημαϊκός, ο Στέφανος Κουνδουράς, οι ιδρυτές της FarmAir, μιας start up εταιρείας που εφαρμόζει τεχνητή νοημοσύνη στο αμπέλι και ένας νεαρός σε ηλικία οινοποιός, o Άρης Τσέλεπος, από το Κτήμα Τσέλεπου στη Μαντινεία.
Γιατί είναι σημαντική η χρήση των νέων τεχνολογιών στο αμπέλι; Μπορεί να βελτιώσει την παραγωγή -τουλάχιστον σε ένα μακροπρόθεσμο επίπεδο- συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση ή των περιορισμό των περισσότερο ή λιγότερο κλασικών ασθενειών που προσβάλλουν τα αμπέλια. Φυσικά μπορεί να βοηθήσει με πιο ακριβείς προβλέψεις των καιρικών συνθηκών και αναλύσεις μορφολογίας του εδάφους, κατευθύνοντας έτσι τη βελτίωση των αμπελουργικών τακτικών και φυσικά την ποιότητα αλλά και την ποσότητα του κρασιού.
Αμπελουργία ακριβείας
Ο Στέφανος Κουνδουράς είναι καθηγητής στο τμήμα Γεωπονίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, είναι γεωπόνος, διδάκτορας Αμπελουργίας, ενώ έχει και δίπλωμα οινολογίας. Οπότε γνωρίζει καλά την κατάσταση τόσο στο θέμα της καλλιέργειας του αμπελιού όσο και στο αποτέλεσμα που βγαίνει στο κρασί. Εστίασε την ομιλία του στο ζήτημα της στοχευμένης καλλιέργειας, τονίζοντας τη σημασία της αμπελουργίας ακριβείας, που πρέπει να προτιμάται έναντι της συμβατικής λόγω της ανομοιομορφίας των αμπελώνων, που παρατηρείται πολύ συχνά. Ποια είναι η μεγάλη διαφορά τους; Ότι η αμπελουργία ακριβείας -μέσω ειδικών οργάνων, όπως τα drones, οι αισθητήρες, οι θερμικές κάμερες, τα φασματοσκόπια- δίνει τη δυνατότητα λήψης δεδομένων μέσω της ακριβούς χωρικής αποτύπωσης του αμπελιού, που γίνεται με συνταγμένες. Έτσι ο αμπελουργός μπορεί ανά πάσα στιγμή, μέσω των νέων τεχνολογιών, να στέλνει και να παραλαμβάνει δεδομένα για το αμπέλι του (πχ με τη χρήση ενός τάμπλετ), τα οποία στη συνέχεια πρέπει να επεξεργαστεί ώστε να δώσει προσαρμοσμένες λύσεις σε όλα τα ζητήματα που προκύπτουν.
Στην περίπτωση της Κεφαλονιάς, η ανομοιομορφία του εδάφους παρατηρείται ακόμη και στα ίδια αμπελοτόπια, σε πολύ μικρές αποστάσεις -όπως παρατηρήσαμε κι εμείς κατά τη διάρκεια των επισκέψεών μας στα οινοποιεία- και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να γίνεται προσαρμοσμένη διαχείριση των αμπελώνων, ανά περίπτωση.
Η αμπελουργία ακριβείας είναι η καλύτερη δυνατή λύση που μπορεί να εφαρμοστεί και πριν την εγκατάσταση ενός αμπελώνα, ώστε να γίνει προσεκτική μελέτη του terroir (τοπογραφία, έδαφος, κλιματικές συνθήκες). Εννοείται βέβαια ότι δεν μιλάμε για αντικατάσταση του ανθρώπινου παράγοντα αλλά για συνδυασμό της τεχνολογίας με την ανθρώπινη γνώση και εμπειρία μέσα στο αμπέλι.
Όπως ανέφερε άλλωστε ο καθηγητής προς το τέλος της ομιλίας του, η αλήθεια στον αγρό είναι απαραίτητη.
Το στρες στο αμπέλι
Κι ενώ ο καθηγητής Στέφανος Κουνδουράς παρουσίασε όλους τους δυνατούς τρόπους εφαρμογής των νέων τεχνολογιών στο αμπέλι, η επόμενη ομιλία εστίασε στην τεχνητή νοημοσύνη. Οι ιδρυτές της FarmAir, μιας πολύ νέας start up εταιρείας -που έχει μόλις 2 χρόνια δράσης- ανέλυσαν την- ήδη βραβευμένη τους- ιδέα και τη χρησιμότητά της στο αμπέλι. Εφαρμόζοντας την τεχνητή νοημοσύνη. μπορούν να εντοπίσουν με ακρίβεια τα σημεία όπου υπάρχει στρες στο αμπέλι.
Τι σημαίνει αυτό και γιατί είναι χρήσιμο να αναλυθεί; Όταν το φυτό στρεσάρεται πολύ, κλείνουν τα στομάτια του φυλλώματός του, μειώνεται η περιεκτικότητά του σε χλωροφύλλη και αυτό είναι δείγμα ότι κάτι δεν πάει καλά στο αμπέλι. Πώς μεταφράζεται το στρες; Η μια πιθανότητα είναι ότι ξεκινά κάποια ασθένεια του φυτού, που δεν φαίνεται ακόμη με γυμνό μάτι. οπότε η άμεση πρόβλεψή της πριν εμφανιστούν συμπτώματα μπορεί να μειώσει την εξάπλωση του προβλήματος, αν ληφθούν εγκαίρως τα κατάλληλα μέτρα. Πέρα από τις ασθένειες, ενδέχεται το στρες να υποδεικνύει ότι το φυτό χρειάζεται καλύτερη άρδευση ή πιο εξειδικευμένα φυτοφάρμακα.
Η εταιρεία χρησιμοποιεί κυρίως drones στα αμπέλια, μετρώντας το στρες στα φυτά, παραδίδοντας στο τέλος στους αμπελουργούς μια έκθεση με τα αποτελέσματα. Αν και η υπηρεσία έχει κάποιο κόστος -όχι απαγορευτικό βέβαια-, υπάρχουν μικρότερα ή μεγαλύτερα πιο οικονομικά πακέτα, ανάλογα με το budget που έχει να διαθέσει ο κάθε οινοποιός. Ωστόσο, με την έγκαιρη διάγνωση και τη στοχευμένη αντιμετώπιση προβλημάτων, αποτελεί μια λύση συμφέρουσα τουλάχιστον για οινοποιούς με μεγάλες εκτάσεις. Άλλωστε γίνεται απόσβεση των εξόδων της υπηρεσίας μακροπρόθεσμα από την ποσότητα και την ποιότητα του κρασιού.
Ένα παράδειγμα χρήσης νέων τεχνολογιών στο αμπέλι
Οι ομιλίες στο πάνελ ολοκληρώθηκαν με την παρουσίαση του οινολόγου Άρης Τσέλεπος, που εργάζεται στο οινοποιείο της οικογένειάς του στη Μαντινεία, ο οποίος έχει κάνει εξειδικευμένες σπουδές οινολογίας στην Αμερική. Εδώ είχαμε μια τοποθέτηση πάνω στο ζήτημα από την πλευρά του παραγωγού, καθώς συνεργάζεται με την παραπάνω εταιρεία, εφαρμόζοντας αμπελουργία ακριβείας. Μάλιστα από το 2021, όλα τα αμπέλια του οινοποιείου μετατράπηκαν σε βιολογικές καλλιέργειες.
Το Κτήμα Τσέλεπος έχει αμπέλια σε 3 διαφορετικές περιοχές της χώρας: Νεμέα, Μαντινεία και Σαντορίνη. Τόσο τα εδάφη όσο και οι κλιματικές συνθήκες αποτελούν πολύ σημαντικές προκλήσεις στις εν λόγω περιοχές. Στη Μαντινεία παρατηρούνται συχνά ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως χαλάζι και παγετός ενώ στη Νεμέα και τη Σαντορίνη επικρατεί ξηρασία και έλλειψη νερού. Φυσικά όλα τα προαναφερθέντα επιδεινώνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα, υπάρχουν πολλές διαφορές στα εδάφη του αμπελώνα τους, οπότε αυτό προκαλεί περαιτέρω δυσκολίες στα logistics.
Για τον Άρη Τσέλεπο, οι νέες τεχνολογίες είναι απαραίτητες, ειδικά όσο αυξάνουν οι εκτάσεις του αμπελώνα τους. Ωστόσο, αποτελούν ένα μεγάλο κόστος που ανισταθμίζεται από το αποτέλεσμα. Καθώς περιορίζεται το ρίσκο, υπάρχει καλύτερη εποπτεία των πάντων, ενώ με την καλύτερη πρόληψη μπορούν να έχουν και έγκαιρη διάγνωση. Ωστόσο, οι υπηρεσίες των νέων τεχνολογιών συνήθως ανταποκρίνονται σε οινοποιεία και αμπελουργούς με μεγάλες εκτάσεις γης, ενώ συχνά δεν υπάρχει και απαραίτητη τεχνογνωσία για τη σωστή ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Οπότε η σωστή ομάδα και η εξειδίκευση των ανθρώπων αποτελούν τα πρωτεύοντα στοιχεία ώστε να μπορεί να λειτουργήσει σωστά ένας αμπελώνας. Κάτι το οποίο αποτελεί κοινό πρόβλημα παντού, καθώς δεν βρίσκεται εύκολα εξειδικευμένο προσωπικό.
Η βάση δεδομένων σε βάθος χρόνων από παραδείγματα διαφόρων οινοποιείων ίσως αποτελεί το σημαντικότερο κέρδος που ενδέχεται να προκύψει από όλο αυτό, κάτι που μπορεί να χρησιμεύσει σε όλα τα οινοποιεία της χώρας.
Η συζήτηση και οι παρεμβάσεις
Τι συμβαίνει όμως με τα αμπελοτόπια της Κεφαλονιάς που είναι κατακερματισμένα σε διάφορους ιδιοκτήτες, που τα διαχειρίζονται συχνά στον ελεύθερο χρόνο τους, καθώς έχουν και την κύρια εργασία τους για να βγάζουν τα προς το ζην; Αυτό είναι το κύριο ζήτημα που απασχολεί όλους τους επικεφαλής των οινοποιείων της Κεφαλονιάς, ενώ κάποιοι από αυτούς το έθεσαν και στη συζήτηση που ακολούθησε μέσω παρεμβάσεων και ερωτήσεων που έθεσαν στους ομιλητές.
Το συμπέρασμα που βγαίνει από όλο αυτό είναι ότι αν υπάρξει κατάλληλη συνεργασία μεταξύ των οινοποιείων του ΣΟΚ είναι εφικτό να ξεκινήσει σιγά σιγά η χρήση των νέων τεχνολογιών στο αμπέλι. Φυσικά το μεγαλύτερο πρόβλημα που τέθηκε τόσο από τις κεντρικές ομιλίες όσο και από τους παριστάμενους ντόπιους οινοποιούς είναι η έλλειψη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού.
Πάντως το γεγονός ότι ήταν όλοι τους παρόντες και εξέφρασαν έντονα το ενδιαφέρον τους για τα όσα αναλύθηκαν στο hub είναι δείγμα ότι προσπαθούν να πάνε τα πράγματα παρακάτω, να αναδείξουν τα κρασιά του τόπου τους, παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όλοι τους.
Να σημειώσουμε ότι τα Οινοποιεία-μέλη του ΣΟΚ είναι τα εξής;
Ορεάλιος Γη
Sarris Winery
Κτήμα Χαριτάτου
Sclavos Wines
Gentilini Winery
Petrakopoulos Wines
Περισσότερες πληροφορίες για τον ΣΟΚ θα βρείτε: www.kefaloniawinemakers.gr.
Η φωτογραφία ανοίγματος είναι από τους αμπελώνες του Πέτρου Μαρκαντωνάτου.
