Η Φατιμά Άλι, έφυγε από τη ζωή πολύ νωρίς. Όμως, στα 29 της μόλις χρόνια, γνώρισε την πραγματική επιτυχία. Ήταν η πρώτη Πακιστανή σεφ που κέρδισε ποτέ τον τηλεοπτικό διαγωνισμό μαγειρικής Chopped, διαγωνίστηκε και ψηφίστηκε «αγαπημένη του κοινού» στον δημοφιλή τηλεοπτικό διαγωνισμό μαγειρικής, Top Chef, ενώ το 2019 της απονεμήθηκε το βραβείο James Beard Media Award, για την έκθεση που έγραψε για τον αγώνα της ενάντια στον καρκίνο. Όμως, η επιτυχία της δεν μεταφράζεται μόνο σε τίτλους και βραβεία. Η κληρονομιά που άφησε πίσω δεν είναι μονάχα απτή. Και ο καλύτερος τρόπος να σας την περιγράψω, είναι με τα λόγια του ίδιου της του αδερφού, Μοχάμεντ Άλι.
View this post on Instagram
«Ένα καλοκαίρι, στο Καράτσι του Πακιστάν, όταν ο πατέρας μου επισκέφθηκε εμένα και την αδερφή μου τη Φατιμά για να μας δει, μας ρώτησε αν θέλαμε να δοκιμάσουμε κάτι που λεγόταν «σούσι». Όταν μας εξήγησε τι ήταν, με έπιασε ναυτία. Ωμό ψάρι; Σοβαρολογούσε; Ως εντεκάχρονος, στο μυαλό μου το ψάρι ήταν ταυτισμένο με το παραβρασμένο και κάπως βρομερό ποταμόψαρο που τρώγαμε κάποιες φορές στη Λαχώρη. Εκείνο το ψάρι είχε 1 εκατομμύριο κόκαλα. Τα πιο λεπτά κοκαλάκια που είχε δει ποτέ άνθρωπος. Ήταν ειδικά σχεδιασμένα, ώστε να με νικούν πάντα, να μην μπορώ με τα παιδικά μου δαχτυλάκια να ευχαριστηθώ ούτε μία μπουκιά. Οπότε, ψάρι; Ευχαριστώ, δεν θα πάρω.
Το σασίμι έφτασε, αλλά παρέμενε ανέγγιχτο για κάποια λεπτά, όσο κοιτούσαμε με καχυποψία κάτι ορθογώνια κομμάτια που έμοιαζαν με κοσμήματα. Η Φατιμά, έξι χρονών τότε, με κοίταξε και είπε, «Θα το κάνω».
Την παρακολουθούσα να παίρνει ένα κομμάτι και να το πετά στο στόμα της, λες και ήταν κάτι το τελείως συνηθισμένο για εκείνη. Έκλεισε τα μάτια μασώντας αργά τον κόκκινο, μαστιχωτό τόνο, απολαμβάνοντας. Ήταν ξεκάθαρο ότι της άρεσε. Μονάχα αφού μου έγνεψε ενθαρρυντικά κάμποσες φορές, το τόλμησα κι εγώ.
Στο φαγητό, δεν υπήρχε κανένας πιο θαρραλέος από την αδερφή μου. Αλλά και στη ζωή, έπρεπε εκείνη να πάρει και πάλι την πρωτιά.
View this post on Instagram
Μόλις είχε τελειώσει τη 15η σεζόν του Top Chef, όταν και διαγνώστηκε με σάρκωμα του Ewing. Έναν επιθετικό καρκίνο που προσβάλλει τα μαλακά μόρια και τα οστά. Όταν προβάλλονταν τα επεισόδια, η Φατιμά τα έβλεπε από ένα κρεβάτι νοσοκομείου, παραγεμισμένη με φάρμακα που έμοιαζαν να μην τη βοηθούν καθόλου. Ο καρκίνος σαν να έφυγε για λίγο. Όμως επέστρεψε, καλπάζοντας ανελέητος.
Στις 25 Ιανουαρίου του 2019, η Φατιμά, ή καλύτερα η «Σεφ Φάτι», όπως την ξέραμε όλοι, έφυγε, με εμάς στο πλευρό της. Ήταν 29 ετών, και το «αντίο» ήταν μια λέξη που δεν ήθελε ακόμα να πει.
Αφού έγινε γνωστό από τα μέσα, άκουσα πολλούς να λένε πως ο χρόνος γιατρεύει. Ότι θα περάσει.
Δεν περνάει.
Θυμάμαι να προσπαθούμε με την ομάδα γιατρών της Φατιμά να βρούμε έναν συνδυασμό παυσίπονων που να μπορεί να την ανακουφίσει. Εκείνος που την είχε αναλάβει μου είπε ότι κάποιες φορές, ο σωματικός πόνος που βιώνουν οι άνθρωποι νεαρής ηλικίας που βρίσκονται σε τερματικό στάδιο, δεν μπορεί ούτε να εξηγηθεί ούτε να αντιμετωπιστεί ιατρικά. Κάποιοι γιατροί πιστεύουν ότι πρόκειται για την πραγμάτωση της οδύνης που νιώθουν για τη ζωή που απλώνεται μπροστά τους μα δεν πρόκειται ποτέ να γίνει δική τους.
View this post on Instagram
Και η Φατιμά, αν και είχε πραγματοποιήσει πολλές από τις επιθυμίες της (υπήρξε καλεσμένη στην εκπομπή της Έλεν Ντετζένερις, έγινε η πρώτη Πακιστανή που κέρδισε τον τηλεοπτικό διαγωνισμό μαγειρικής Chopped, διαγωνίστηκε στον αντίστοιχο διαγωνισμό Top Chef, ενέπνευσε τόσους ανθρώπους παγκοσμίως, της αποδόθηκε-μετά θάνατον-το βραβείο James), στο τέλος, το μόνο που ήθελε πραγματικά, ήταν να ζήσει.
Ήταν χαρισματική. Ήξερε πώς να δαμάσει τις γεύσεις, τα υλικά, να αδράξει τις ευκαιρίες και να βιώσει κάθε εμπειρία στο έπακρο. Αν στη Φατιμά αναλογούσαν 100 χρόνια, στιγμή δεν θα πήγαινε χαμένη. Ποτέ δεν καταλάβαινα πού την έβρισκε τόση ενέργεια, αλλά αν έπρεπε να μαντέψω, θα έλεγα πως την αντλούσε από τη σιγουριά της. Ακόμη και όταν ήταν η μισή από εμένα, δεν δίσταζε στιγμή να κάνει ό,τι έκανα κι εγώ. Σκαρφάλωμα στον ροζιασμένο και στραβό κορμό ενός δέντρου; Ισορροπία πάνω σε έναν τοίχο 3-4 μέτρων; Κάρφωμα μπάλας του μπάσκετ σε επιτραπέζια μπασκέτα; Πάντα ήταν εκεί, θέτοντας στόχους. Μπορεί να μην ήταν ο υπεράνθρωπος που έβλεπα. Ίσως να είχε τις αμφιβολίες, τους φόβους, τις ανασφάλειες που έχουμε όλοι, αλλά δεν τους έδινε τόση σημασία ώστε να την σταματήσουν απ’ το να κάνει αυτό που ήθελε.
Σαν μαγείρισσα, αλάτιζε με τέτοια αυτοπεποίθηση που ήμουν σίγουρος ότι θα κατέστρεφε το πιάτο. Έπαιζε με την ισορροπία στο αλάτι, επιτρέποντας σε κάθε ψήγμα γεύσης να αναδειχθεί. Τσιγάριζε και καραμέλωνε λίγο παραπάνω, πιέζοντας το όρια. Μερικά χρόνια πριν, οργάνωσε ένα μπάρμπεκιου στη Λαχώρη και μου ζήτησε να της φτιάξω μια σάλτσα τσιμιτσούρι. Πέταξα μέσα στο γουδί μαϊντανό, σκόρδο, τσίλι, ξύσμα λεμονιού, ελαιόλαδο και ξίδι και άρχισα να τα πιέζω. Η Φατιμά έριξε μια ματιά στα γρήγορα και μου είπε να προσθέσω κι άλλο λάδι και ξίδι. Έριξα λίγο με επιφύλαξη. Ξαναήρθε και μου είπε να βάλω ακόμη περισσότερο λάδι και ξίδι. Ακόμη δεν είχα πεισθεί. Όταν το ξαναείδε, ξεφύσηξε και φώναξε, «Ρε φίλε, βάλε κι άλλο λάδι και ξίδι!». Το έκανα, και η τσιμιτσούρι έγινε ακριβώς όπως θα έπρεπε να είναι.
Ο θρήνος μάς κάνει να μην μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τι είναι αυτό που μας λείπει. Δεν υπάρχει συναισθηματικό υποκατάστατο για το αλμυρό, το λιπαρό, το όξινο. Κανείς δεν έχει ανακαλύψει τα υλικά που χρειάζονται για να μετατρέψουν κάτι τόσο τραγικό, σαν αυτό που συνέβη στη Φατιμά, σε κάτι καλό.
Μόλις συνειδητοποιήσαμε το αδιανόητο, τη μη αναστρέψιμη κατάσταση της υγείας της Φατιμά, ξεκινήσαμε κάποιες πολύ ειλικρινείς συζητήσεις για το τι θα συνέβαινε «μετά». Τη ρωτούσα ποιο θα ήθελε να είναι το κληροδότημά της, και πώς θα μπορούσα να τη βοηθήσω-αν μπορούσα-να πετύχει κάποια από αυτά που θα πετύχαινε αν είχε περισσότερο χρόνο. Μου μίλησε για το πώς θα ήθελε να εμπνεύσει και να ενθαρρύνει κι άλλες Πακιστανές να γίνουν σεφ, το στοχεύουν το «αδύνατο». Μου μίλησε για το εστιατόριό της και για την εκπομπή μαγειρικής της που θα έριχναν φως στο Πακιστάν και θα βοηθούσαν τον κόσμο να καταλάβει και να εκτιμήσει τη χώρα που τόσο αγαπούσε και ας τη δυσκόλευε. Δεν μπορούσε ποτέ να ξεχάσει τα παιδιά και τους νέους ανθρώπους που είδε στους δρόμους, να μεγαλώνουν μέσα στην πείνα και τη βιοπάλη, μη μπορώντας να βρουν τρόπο διαφυγής από την ανισότητα που επικρατούσε μεταξύ των διαφορετικών γενεών. Πιστεύω πως η Φατιμά κατάλαβε ότι το φαγητό μπορεί να ήταν το εισιτήριό της για την επιτυχία μετά τη νίκη της στο Chopped.
Αυτή τη χρονιά, εγώ και οι γονείς μου εγκαινιάζουμε το Ίδρυμα Σεφ Φατιμά (Chef Fatima Foundation). Μια προσπάθεια να συνεχίσουμε όσα άφησε στη μέση η αδερφή μου, και να κάνουμε ό,τι θα έκανε κι εκείνη αν ήταν ακόμη μαζί μας. Σκοπός μας, «να σκορπίσουμε χαρά και να αλλάξουμε τον κόσμο μέσα από το φαγητό». Η ατζέντα μας είναι μεγάλη και φιλόδοξη. Θα το πάμε ένα βήμα το φορά.
Θέλουμε το φαγητό να είναι για τους ανθρώπους μια ανάπαυλα από τον καθημερινό τους αγώνα και τις έγνοιες. Ένα από τα πρώτα μας project θα είναι ένα food truck που θα ταξιδεύει στη Λαχώρη του Πακιστάν, σε παιδιά που ζουν σε αντίξοες συνθήκες, όπως εκείνα που μένουν σε δομές, σε ορφανοτροφεία ή στους δρόμους. Σε παιδιά που νιώθουν ξεχασμένα και αόρατα. Όταν η Φατιμά ήταν ακόμη κοριτσάκι, φυλούσε τις λιχουδιές της για να τις μοιράσει στα παιδιά των δρόμων, που μαζεύονταν στα φανάρια γύρω από το αμάξι μας ζητιανεύοντας, δείχνοντας το άδειο τους στομάχι. Χυμό μάγκο, πατατάκια, μπάρες σοκολάτας. Ό,τι της είχε κάθε μέρα η μητέρα μου για κολατσιό μετά το σχολείο, το παρέδιδε με ένα ζεστό χαμόγελο. Ίσως μια μέρα να υπάρχει κάπου σε όλο τον κόσμο μια βερσιόν του Chef Fati Food Truck, να μοιράζει χαμόγελα στον δρόμο του.
Το επόμενό μας βήμα θα είναι να ξεκινήσουμε το πρόγραμμα Chef Exchange. Μια προσπάθεια να ανοίξουμε τον δρόμο σε σεφ, να έρθουν στις συνοικίες του Πακιστάν και να μάθουν για τη γαστρονομική κληρονομιά της Φατιμά, την κουλτούρα, και όλες τις απίθανες τοπικές παραδόσεις γύρω από το φαγητό, ενώ θα προσφέρουν στους ντόπιους ως αντάλλαγμα τις γνώσεις τους πάνω στη γαστρονομία. Οι νέοι του Πακιστάν είναι πεινασμένοι για επιτυχία, παθιασμένοι, αλλά τους λείπουν τα μέσα. Και ο κόσμος χρειάζεται περισσότερες Σεφ Φατιμά.
Το ξέρω πως δεν γίνεται να την φέρω πίσω, όμως, μέσω του ιδρύματος, εγώ, η οικογένειά μου και οι φίλοι της αδερφής μου, θέλουμε να προσφέρουμε στον κόσμο χαρά και καλό φαγητό. Αυτό είναι το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε. Δεν πρέπει να τα παρατήσουμε, ακόμη κι αν αυτό φαντάζει κάποιες φορές δελεαστικό.
View this post on Instagram
Λίγο πριν φύγει η αδερφή μου, ένας αθλητής του τριάθλου «Ironman» της έστειλε ένα γράμμα. Της είπε, ότι είχε γράψει το όνομά της πάνω στο παγούρι που είχε μαζί του στα δύσκολα σημεία του αγώνα. Κάθε φορά που ένιωθε τις δυνάμεις του να τον εγκαταλείπουν, ένα απλό «Φάτι» ήταν αρκετό, για να του δώσει τη δύναμη που χρειαζόταν.
Πιστεύω, πως τον καταλαβαίνω».
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για το ίδρυμα Chef Fatima Foundation, εδώ.
Βρείτε επίσης:
Λάμπρος Βακιάρος: Mr Comfort Food
Ρένα Οροκλού: Μια ροκ ζαχαροπλάστισσα
Pierre Dukan: O διαιτολόγος των διασήμων
